Lan Hương
Trong thế giới đầu tư đầy biến động, việc tìm kiếm những cơ hội sinh lời hấp dẫn luôn là mối quan tâm hàng đầu của các nhà đầu tư. Chứng quyền nổi lên như một công cụ tài chính đầy tiềm năng, hứa hẹn mang lại lợi nhuận vượt trội. Tuy nhiên, đi kèm với lợi nhuận cao là những rủi ro không hề nhỏ.
Vậy liệu chứng quyền có phải là ‘miếng bánh ngọt’ mà ai cũng có thể nếm trải? Hay đó chỉ là một ‘con dao hai lưỡi’ sắc bén? Hãy cùng tôi đi sâu vào tìm hiểu về chứng quyền để có cái nhìn toàn diện và đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.
Chứng quyền (CW) là gì?
Chứng quyền (CW – Covered Warrant) là một loại chứng khoán có tài sản đảm bảo, do công ty chứng khoán phát hành. Nó cho phép người sở hữu được quyền mua (chứng quyền mua) hoặc bán (chứng quyền bán) một loại tài sản cơ sở (thường là cổ phiếu) với một mức giá xác định trước, tại hoặc trước một thời điểm được xác định.
Thường thì giá chứng quyền sẽ thấp hơn so với chứng khoán cơ sở nhưng có tính đòn bẩy cao, rất thích hợp cho các nhà đầu tư mạo hiểm để kiếm lời ngắn hạn.
Một số đặc điểm chính của chứng quyền
Chứng quyền có bảo đảm đóng vai trò như một công cụ tài chính phái sinh đặc biệt trên thị trường chứng khoán hiện đại. Bản chất của chứng quyền thể hiện qua khả năng cung cấp quyền mua hoặc bán một tài sản cơ sở với mức giá đã được xác định trước trong một khoảng thời gian nhất định. Điểm đáng chú ý là nhà đầu tư không bắt buộc phải thực hiện quyền này, tạo nên tính linh hoạt vượt trội so với các hợp đồng tương lai thông thường.
Chứng quyền thường được phát hành bởi các tổ chức tài chính uy tín và có tính thanh khoản cao, giúp nhà đầu tư dễ dàng giao dịch mà không cần phải nắm giữ đến đáo hạn. Đòn bẩy tài chính là một đặc trưng nổi bật của chứng quyền cho phép nhà đầu tư với số vốn hạn chế vẫn có thể tham gia vào thị trường với giá trị giao dịch lớn hơn nhiều lần. Đây vừa tạo cơ hội sinh lời cao nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn rủi ro tương ứng.
Về mặt pháp lý, chứng quyền được bảo đảm bởi tổ chức phát hành, tạo thêm lớp an toàn cho nhà đầu tư trong trường hợp biến động thị trường.
Ngoài vai trò đầu cơ, chứng quyền còn được sử dụng như công cụ phòng ngừa rủi ro hiệu quả, giúp các nhà đầu tư bảo vệ danh mục của mình trước những biến động bất lợi của thị trường chứng khoán.
Có mấy loại chứng quyền?
Hiện nay, trên thị trường chứng khoán, có hai loại chứng quyền chính đang được sử dụng rộng rãi, đó là chứng quyền mua và chứng quyền bán. Cả hai loại chứng quyền này đều có vai trò quan trọng trong việc quản lý và giao dịch chứng khoán, giúp các nhà đầu tư có nhiều cơ hội để thực hiện các chiến lược đầu tư của họ.
Chứng quyền mua
Chứng quyền mua là một loại chứng quyền cho phép chủ sở hữu quyền mua một lượng cổ phiếu phổ thông theo mức giá đã quy định trước đó. Cụ thể hơn, người nắm giữ chứng quyền mua có thể mua lại cổ phiếu cơ sở với mức giá thực hiện, hoặc nhận được khoản tiền chênh lệch nếu giá cổ phiếu cơ sở tăng cao hơn mức giá thực hiện tại thời điểm thực hiện.
Chứng quyền mua thường được cấp bởi các công ty để giảm áp lực giá cổ phiếu hoặc để cung cấp cho chủ sở hữu cơ hội mua lại cổ phiếu với mức giá thuận lợi. Đây là một công cụ rất hữu hiệu để quản lý rủi ro và điều chỉnh cổ phiếu.
Chứng quyền bán
Chứng quyền bán còn gọi là chứng quyền tùy chọn bán đây là loại chứng quyền cho phép chủ sở hữu quyền bán một lượng cổ phiếu cơ sở theo mức giá đã quy định trước trong một khoảng thời gian nhất định.
Người nắm giữ chứng quyền bán có thể bán cổ phiếu cơ sở với mức giá đã quy định, ngay cả khi giá thị trường thực tế thấp hơn mức giá đó. Chứng quyền bán thường được sử dụng để bảo vệ khỏi mất mát tiền cược hoặc để lợi dụng những cơ hội lợi nhuận từ sự suy giảm giá cổ phiếu.
Cả hai loại chứng quyền này đều mang lại nhiều lợi ích và rủi ro riêng giúp các nhà đầu tư có thể chọn lựa và kết hợp các công cụ tài chính để phù hợp với mục tiêu đầu tư của họ. Sự hiểu biết về các loại chứng quyền này không chỉ giúp tăng cường kiến thức về thị trường chứng khoán mà còn giúp các nhà đầu tư có khả năng quản lý rủi ro và tối ưu hóa chiến lược đầu tư của họ.
Chứng quyền có bảo đảm (Covered warrant – CW) là gì?
Chứng quyền có bảo đảm (Covered Warrant – CW) là một loại chứng khoán phái sinh có tài sản đảm bảo, được phát hành bởi các công ty chứng khoán được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cấp phép. Tại Việt Nam, CW đang ngày càng thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư.
CW được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán, có mã giao dịch riêng và hoạt động giao dịch tương tự như chứng khoán cơ sở. Nhà đầu tư mua CW với một mức giá xác định trước (giá thực hiện) và có thể lựa chọn bán CW trên sàn hoặc giữ đến ngày đáo hạn. Nếu giữ đến đáo hạn, nhà đầu tư sẽ nhận được khoản tiền chênh lệch giữa giá thanh toán chứng quyền và giá thực hiện của CW.
Những thuật ngữ liên quan đến chứng quyền
Chứng quyền là một sản phẩm tài chính phức tạp với nhiều thuật ngữ chuyên ngành có thể gây khó hiểu cho nhà đầu tư mới. Tuy nhiên, đừng lo lắng Thị trường số sẽ giúp bạn “bóc tách” từng thuật ngữ, giải thích một cách dễ hiểu và trực quan giúp bạn nhanh chóng làm quen và tự tin hơn khi đầu tư chứng quyền.
|
Thông tin cơ bản |
Ý nghĩa |
| Mã chứng quyền | Đây là tên gọi của một loại chứng quyền trên sàn giao dịch gồm 8 ký tự theo cấu trúc CUUUYYRR. |
| Chứng khoán cơ sở | Đây là các mã cổ phiếu được lựa chọn trên thị trường làm cơ sở tham chiếu để phát hành CW |
| Tỷ lệ chuyển đổi | Dùng để xác định 1 chứng quyền tương đương với bao nhiêu cổ phiếu chứng khoán cơ sở, từ đó biết được mức lỗ hay lãi khi đáo hạn |
| Giá chứng quyền | Khoản chi phí các nhà đầu tư bỏ ra để sở hữu chứng quyền |
| Giá thực hiện | Là mức giá quy định bởi tổ chức phát hành để lĩnh lãi hay lỗ cho nhà đầu tư vào thời điểm chứng quyền đáo hạn |
| Giá thanh toán | Bình quân giá chứng khoán |
| Cách thức thanh toán khi thực hiện quyền | Thanh toán bằng tiền mặt cho phần chênh lệch giữa giá thực hiện và giá thanh toán |
| Ngày đáo hạn | Ngày cuối cùng mà chứng quyền có hiệu lực |
| Thời hạn chứng quyền | Thời gian chứng quyền có hiệu lực. Thông thường từ 3 – 24 tháng. |
| Ngày giao dịch cuối cùng | 2 ngày trước ngày đáo hạn của chứng quyền có bảo đảm, sau ngày này, chứng từ sẽ bị hủy chứng từ |
| Phí giao dịch | Là mức phí mua vào hay bán ra trên tổng giao dịch chứng khoán |
| Cách thức giao dịch | Mua hoặc bán tương tự chứng khoán cơ sở. Thời gian CW và tiền về tài khoản là T+2. |
| Kiểu thực hiện quyền | Nhà đầu tư thanh toán lãi hay lỗ tại ngày đáo hạn |
Công thức tính giá chứng quyền
Công thức tính giá chứng quyền như sau:
Giá chứng quyền = giá trị thời gian + giá trị nội tại
Trong đó:
- Giá trị thời gian: là khoản chênh lệch giữa giá của chứng quyền trên thị trường với giá trị nội tại. Thông thường, giá trị này sẽ giảm dần theo thời gian và xấp xỉ bằng 0 đến khi đáo hạn.
- Giá trị nội tại: là khoản chênh lệch giữa giá của giá thực hiện và giá chứng khoán cơ sở. Nếu giá trị nội tại của chứng quyền <0 thì nhà đầu tư sẽ không có lợi nhuận trong trường hợp vị thế chứng quyền bán và ngược lại ở vị thế là chứng quyền mua.
Các trạng thái của chứng quyền mà bạn nên biết
Nắm bắt rõ ba trạng thái của chứng quyền không chỉ giúp nhà đầu tư đánh giá được mức độ rủi ro và tiềm năng lợi nhuận mà còn hỗ trợ họ đưa ra quyết định đầu tư hợp lý hơn trong từng thời điểm của thị trường. Thường thì sẽ có 3 loại trạng thái bao gồm:
- Trạng thái lỗ (OTM) xảy ra khi giá chứng khoán cơ sở (ký hiệu là S) thấp hơn giá thực hiện (ký hiệu là K), tức là S < K. Trong trường hợp này, nếu nhà đầu tư thực hiện quyền mua theo chứng quyền, họ sẽ phải mua cổ phiếu với giá cao hơn giá thị trường hiện tại, dẫn đến thua lỗ. Do đó, ở trạng thái này, chứng quyền không có giá trị nội tại và thường không được thực hiện.
- Trạng thái hoà vốn (ATM) là khi giá chứng khoán cơ sở bằng đúng với giá thực hiện, tức S = K. Trong tình huống này, nhà đầu tư mua cổ phiếu theo chứng quyền với mức giá bằng với giá thị trường, không lãi cũng không lỗ. Đây là điểm cân bằng, và thường không khuyến khích nhà đầu tư thực hiện quyền mua vào thời điểm này nếu không có kỳ vọng giá cổ phiếu sẽ tăng trong tương lai.
- Trạng thái lãi (ITM) là khi giá chứng khoán cơ sở cao hơn giá thực hiện, tức S > K. Lúc này, việc thực hiện chứng quyền mua sẽ mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư, vì họ có thể mua cổ phiếu với giá rẻ hơn giá thị trường và bán ra để hưởng chênh lệch. Đây là trạng thái lý tưởng mà bất cứ nhà đầu tư nào cũng mong muốn đạt được khi giao dịch chứng quyền.
Các yếu tố nào ảnh hưởng đến giá chứng quyền?
Giá chứng quyền không phải là một con số cố định mà thay đổi liên tục theo nhiều yếu tố thị trường. Các yếu tố có ảnh hưởng đến giá chứng quyền bao gồm:
- Giá của tài sản cơ sở: Đối với chứng quyền mua (call warrant), giá chứng quyền tăng khi giá tài sản cơ sở tăng. Đối với chứng quyền bán (put warrant), giá chứng quyền tăng khi giá tài sản cơ sở giảm.
- Biến động giá tài sản cơ sở: Giá tài sản cơ sở càng ít biến động thì giá chứng quyền càng thấp. Ngược lại, giá tài sản cơ sở càng biến động cao thì giá chứng quyền càng cao.
- Sự chênh lệch giữa giá thực hiện và giá thị trường: Nếu giá thực hiện thấp hơn (đối với chứng quyền mua) hoặc cao hơn (đối với chứng quyền bán) so với giá thị trường của tài sản cơ sở, chứng quyền sẽ có giá trị nội tại cao hơn.
- Thời gian đáo hạn: Càng gần ngày đáo hạn thì giá chứng quyền càng giảm và ngược lại.
- Lãi suất: Lãi suất tăng sẽ ảnh hưởng tích cực đến giá chứng quyền mua vì chi phí cơ hội của việc đầu tư vào tài sản cơ sở tăng lên. Ngược lại, khi lãi suất giảm ảnh hưởng tích cực đến giá chứng quyền bán.
- Cổ tức của tài sản cơ sở: Nếu tài sản cơ sở là cổ phiếu và công ty trả cổ tức, giá chứng quyền mua có thể giảm vì cổ tức làm giảm giá cổ phiếu. Ngược lại, giá chứng quyền bán có thể tăng.
- Mức độ thanh khoản: Chứng quyền có tính thanh khoản cao sẽ dễ dàng mua bán hơn và thường có mức chênh lệch giá mua/bán thấp hơn, ảnh hưởng tích cực đến giá của chứng quyền.
Đầu tư chứng quyền đòi hỏi sự kiên nhẫn, kỷ luật và khả năng quản lý rủi ro tốt. Hãy đầu tư một cách thông minh và có trách nhiệm để đạt được những mục tiêu tài chính của mình.
Lợi ích và rủi ro của chứng quyền
Đầu tư vào chứng quyền đang trở thành một lựa chọn hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư tại Việt Nam. Đây là một công cụ tài chính phái sinh có thể mang lại lợi nhuận cao, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn những rủi ro không nhỏ. Chính vì thế, các nhà đầu tư nên tìm hiểu thật kỹ lưỡng để có cái nhìn toàn diện và đưa ra quyết định đầu tư chính xác.
Lợi ích khi đầu tư vào chứng quyền
Chứng quyền là một công cụ tài chính có thể mang lại lợi nhuận hấp dẫn như:
- Đòn bẩy tài chính cao: Một trong những ưu điểm nổi bật nhất khi đầu tư vào chứng quyền là đòn bẩy tài chính. Chứng quyền cho phép nhà đầu tư kiểm soát một lượng tài sản cơ sở lớn hơn so với việc mua trực tiếp cổ phiếu hoặc tài sản cơ sở, nhưng với một khoản vốn nhỏ. Điều này giúp tối đa hóa lợi nhuận khi giá tài sản cơ sở biến động theo hướng có lợi. Nếu dự đoán chính xác xu hướng giá, nhà đầu tư có thể thu về lợi nhuận gấp nhiều lần số tiền bỏ ra.
- Tính thanh khoản cao: Chứng quyền có tính thanh khoản cao, bởi chúng được giao dịch trên các sàn chứng khoán giống như các cổ phiếu cơ sở. Nhà đầu tư có thể dễ dàng mua bán chứng quyền mà không gặp phải khó khăn lớn về vấn đề thanh khoản, giúp họ linh hoạt trong việc điều chỉnh danh mục đầu tư.
- Công cụ phòng ngừa rủi ro hiệu quả: Chứng quyền cũng có thể được sử dụng như một công cụ phòng ngừa rủi ro trong các chiến lược đầu tư. Nhà đầu tư có thể sử dụng chứng quyền để bảo vệ danh mục đầu tư chứng khoán của mình khỏi những biến động thị trường tiêu cực. Ngoài ra, chứng quyền cũng là công cụ hữu ích trong các chiến lược đầu cơ hoặc tạo thu nhập bổ sung.
- Rủi ro có giới hạn: Một điểm mạnh khác của chứng quyền là rủi ro được giới hạn ở khoản tiền đã bỏ ra mua chứng quyền. Điều này có nghĩa là nếu giá tài sản cơ sở không đi theo hướng mong muốn, nhà đầu tư chỉ mất số tiền đã đầu tư vào chứng quyền, không chịu thiệt hại lớn hơn.
Rủi ro khi đầu tư vào chứng quyền
Chứng quyền là một công cụ tài chính phái sinh phức tạp, đòi hỏi nhà đầu tư phải có sự hiểu biết sâu sắc về thị trường và khả năng quản lý rủi ro tốt. Dưới đây là một số rủi ro khi đầu tư vào chứng quyền
- Rủi ro mất toàn bộ vốn đầu tư: Mặc dù tiềm năng lợi nhuận từ chứng quyền là lớn, nhưng rủi ro cũng không kém phần nghiêm trọng. Nếu giá tài sản cơ sở biến động theo hướng tiêu cực, nhà đầu tư có thể mất toàn bộ số tiền đã bỏ ra để mua chứng quyền. Đây là rủi ro cần phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định đầu tư.
- Phức tạp trong việc hiểu và sử dụng: Chứng quyền là một công cụ tài chính phái sinh phức tạp, đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức vững về cách thức hoạt động của chúng. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của chứng quyền, như giá tài sản cơ sở, thời gian đáo hạn và các yếu tố thị trường là điều quan trọng để có thể đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn.
- Ảnh hưởng của yếu tố thời gian: Một nhược điểm đáng chú ý của chứng quyền là yếu tố thời gian. Mỗi chứng quyền có ngày đáo hạn nhất định, và nếu giá tài sản cơ sở không có sự biến động theo hướng có lợi trong khoảng thời gian này, nhà đầu tư sẽ không thu được lợi nhuận. Điều này làm tăng thêm mức độ rủi ro và yêu cầu nhà đầu tư phải có khả năng dự đoán chính xác diễn biến của thị trường trong thời gian ngắn.
- Phí giao dịch và chênh lệch giá mua/bán cao: Phí giao dịch chứng quyền có thể khá cao, đặc biệt là đối với các chứng quyền ít thanh khoản. Chênh lệch giá mua và bán cũng có thể lớn, điều này khiến cho nhà đầu tư gặp khó khăn trong việc giao dịch với mức giá hợp lý. Các yếu tố này có thể làm giảm lợi nhuận thực tế mà nhà đầu tư nhận được từ việc giao dịch chứng quyền.
- Rủi ro tín dụng: Rủi ro tín dụng là một yếu tố mà nhà đầu tư cần phải lưu ý khi đầu tư vào chứng quyền. Nếu tổ chức phát hành chứng quyền gặp vấn đề tài chính hoặc phá sản, nhà đầu tư có thể mất toàn bộ số tiền đã đầu tư vào chứng quyền. Đây là một yếu tố tiềm ẩn và cần được xem xét kỹ lưỡng trước khi tham gia vào các giao dịch chứng quyền.
Dù mang đến nhiều lợi ích nhưng đi kèm đó là rất nhiều rủi ro. Nhà đầu tư cần có kiến thức vững vàng về chứng quyền và các yếu tố tác động đến giá trị của chúng, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng cho những biến động của thị trường. Do đó, việc đầu tư vào chứng quyền chỉ nên được thực hiện khi nhà đầu tư đã hiểu rõ về công cụ này và có chiến lược đầu tư phù hợp.
Có nên mua chứng quyền không?
Đầu tư vào chứng quyền đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên nhiều yếu tố cá nhân và thị trường. Chứng quyền mang đến đòn bẩy tài chính hấp dẫn, cho phép nhà đầu tư tiếp cận cổ phiếu có giá trị lớn với chi phí ban đầu thấp hơn nhiều so với mua trực tiếp. Tuy nhiên, bản chất phức tạp của công cụ này kèm theo thời hạn đáo hạn cố định tạo ra áp lực thời gian đáng kể. Biến động giá của tài sản cơ sở được khuếch đại qua chứng quyền, dẫn đến khả năng sinh lời cao nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro thua lỗ lớn.
Thị trường chứng quyền tại nhiều quốc gia còn non trẻ, thanh khoản có thể bị hạn chế, gây khó khăn khi cần thoát vị thế nhanh chóng. Nhà đầu tư cần thẩm định kỹ về định giá, thời hạn còn lại và tính thanh khoản trước khi quyết định. Đối với người mới, việc nghiên cứu kỹ, bắt đầu với số vốn nhỏ và tham khảo ý kiến chuyên gia tài chính là những bước đi thận trọng và cần thiết.
Quyết định mua chứng quyền phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư, khẩu vị rủi ro và kiến thức thị trường của mỗi cá nhân, không có câu trả lời đúng cho tất cả mọi người.
Lời kết
Tóm lại, chứng quyền không chỉ là một công cụ đầu tư mà còn là một thử thách trí tuệ, một cuộc phiêu lưu đầy kích thích trên thị trường tài chính. Với khả năng đòn bẩy cao chứng quyền mang đến cơ hội nhân đôi lợi nhuận nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro mất trắng. Hãy cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá đúng năng lực tài chính và khả năng chấp nhận rủi ro của bản thân trước khi dấn thân vào thế giới chứng quyền đầy biến động.