Lan Hương
Khi xây dựng một danh mục đầu tư đa dạng nhà đầu tư cần hiểu rõ về các loại cổ phiếu khác nhau. Bên cạnh cổ phiếu phổ thông quen thuộc cổ phiếu ưu đãi mang đến những đặc quyền riêng biệt, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư. Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp những thắc mắc về cổ phiếu ưu đãi.
Cổ phiếu ưu đãi là gì?
Cổ phiếu ưu đãi (còn được biết là Preferred Stock) là hình thức chứng khoán có tính chất tương tự như cổ phiếu thông thường (cổ phiếu phổ thông). Người sở hữu cổ phiếu này sẽ làm cổ đông chính thức của công ty. Cụ thể hơn, người nắm giữ loại cổ phiếu này sẽ là cổ đông ưu đãi của công ty. Khi đó cổ tức và quyền biểu quyết cũng sẽ được ưu tiên hơn. Tuy nhiên, chủ sở hữu của loại cổ phiếu này cũng bị hạn chế một số quyền lợi so với cổ đông thông thường.
Có bao nhiêu loại cổ phiếu ưu đãi?
Thị trường chứng khoán luôn mang đến nhiều cơ hội đầu tư đa dạng và trong số đó cổ phiếu ưu đãi nổi lên như một lựa chọn hấp dẫn với những đặc quyền riêng biệt. Các loại cổ phiếu ưu đãi chính bao gồm:
Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết
Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết là loại cổ phiếu có quyền biểu quyết cao hơn so với cổ phiếu phổ thông. Quyền biểu quyết của cổ phiếu ưu đãi biểu quyết được quy định cụ thể trong Điều lệ công ty, bao gồm số phiếu biểu quyết mà mỗi cổ phiếu ưu đãi mang lại. Loại cổ phiếu này thường chỉ được cấp cho cổ đông sáng lập và các tổ chức được Chính phủ ủy quyền.
Đặc biệt, quyền ưu đãi biểu quyết của cổ đông sáng lập có hiệu lực trong vòng ba năm kể từ khi công ty được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Sau thời gian này, cổ phiếu ưu đãi biểu quyết sẽ được chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông.
Một đặc điểm quan trọng khác là cổ phiếu ưu đãi biểu quyết không thể chuyển nhượng tự do mà chỉ có thể chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông trước khi được giao dịch. Loại cổ phiếu này chủ yếu được sử dụng trong các cuộc họp quan trọng của công ty, giúp cổ đông sáng lập có quyền chi phối các quyết định lớn trong giai đoạn đầu phát triển của công ty.
Cổ phiếu ưu đãi cổ tức
Cổ phiếu ưu đãi cổ tức là loại cổ phiếu mà cổ đông sở hữu sẽ nhận được mức cổ tức cao hơn so với cổ phiếu phổ thông. Mức cổ tức này có thể được quy định cố định, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty, hoặc có thể là cổ tức thưởng, tùy vào quyết định của công ty. Cổ phiếu ưu đãi cổ tức bảo đảm cho cổ đông một khoản thu nhập ổn định từ cổ tức, nhưng đổi lại, cổ đông này sẽ không có quyền biểu quyết hay tham gia vào các cuộc họp Đại hội cổ đông.
Trong trường hợp công ty giải thể hoặc phá sản, cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi cổ tức sẽ được ưu tiên nhận lại phần tài sản tương ứng với số cổ phần nắm giữ. Tuy nhiên, quyền ưu tiên này đứng sau trái phiếu và cổ phiếu ưu đãi hoàn lại nghĩa là cổ đông sẽ nhận được phần tài sản này sau khi các nghĩa vụ khác của công ty được thanh toán.
Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại
Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại là loại cổ phiếu mà cổ đông nắm giữ có quyền yêu cầu công ty hoàn lại vốn góp bất kỳ lúc nào, miễn là thỏa mãn các điều kiện được ghi trong Điều lệ công ty và trên cổ phiếu. Loại cổ phiếu này thường không mang lại quyền biểu quyết và cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi hoàn lại cũng không có quyền tham gia vào Đại hội cổ đông hay đề cử, ứng cử người vào Hội đồng quản trị.
Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại mang đến một lợi thế về mặt thanh khoản cho cổ đông, bởi vì họ có thể yêu cầu công ty hoàn lại vốn đầu tư khi cần thiết. Đây là một loại cổ phiếu giao dịch phổ biến trên thị trường hiện nay.
Cổ phiếu ưu đãi khác theo Điều lệ công ty quy định
Ngoài ba loại cổ phiếu ưu đãi đã nêu trên, các công ty cổ phần có thể thiết lập thêm các loại cổ phiếu ưu đãi khác theo quy định trong Điều lệ công ty. Các loại cổ phiếu này có thể mang lại các quyền lợi và ưu đãi riêng biệt dành cho cổ đông, tùy thuộc vào hoạt động và chiến lược của công ty. Ví dụ, công ty có thể phát hành cổ phiếu ưu đãi dành cho các cổ đông đặc biệt, cổ đông chiến lược hoặc những người có đóng góp quan trọng trong quá trình phát triển của công ty.
Một ví dụ điển hình là trong một công ty cổ phần có vốn điều lệ là 10 tỷ đồng, với mệnh giá cổ phần là 10 ngàn đồng, Điều lệ công ty quy định có 20% cổ phiếu ưu đãi biểu quyết, mỗi cổ phiếu ưu đãi biểu quyết sẽ có 5 phiếu bầu. Với số lượng 100 triệu cổ phiếu lưu hành, trong đó có 20 triệu cổ phiếu ưu đãi biểu quyết, dù chỉ chiếm 20% vốn góp, cổ đông sáng lập vẫn có thể chi phối việc ra quyết định trong các cuộc họp Đại hội đồng cổ đông trong ba năm đầu thành lập công ty.
Các loại cổ phiếu ưu đãi không chỉ mang lại lợi ích tài chính cho cổ đông mà còn giúp các công ty duy trì quyền kiểm soát và đưa ra các quyết định quan trọng trong quá trình phát triển. Việc hiểu rõ các đặc điểm và tính chất của từng loại cổ phiếu ưu đãi giúp các cổ đông và nhà đầu tư có thể lựa chọn loại cổ phiếu phù hợp với nhu cầu và chiến lược đầu tư của mình.
Cổ phiếu ưu đãi có đặc điểm gì?
Cổ phiếu ưu đãi là một loại chứng khoán đặc biệt mang đến những quyền lợi khác biệt so với cổ phiếu phổ thông. Điểm nổi bật nhất là cổ đông ưu đãi không có quyền biểu quyết trong các quyết định của công ty, trừ trường hợp đặc biệt được quy định. Điều này đồng nghĩa với việc họ không tham gia vào việc bầu cử hay ứng cử vào các vị trí quản lý. Tuy nhiên, họ lại được đảm bảo một mức cổ tức cố định, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty và được ưu tiên chi trả trước cổ đông phổ thông.
Trong trường hợp công ty giải thể hoặc phá sản, cổ đông ưu đãi cũng được ưu tiên nhận lại tài sản thanh lý và vốn đầu tư trước. Ngoài ra, cổ phiếu ưu đãi có thể chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông nhưng chiều ngược lại thì không thể thực hiện được.
Những đặc điểm này khiến cổ phiếu ưu đãi trở thành một lựa chọn đầu tư hấp dẫn đối với những người muốn có thu nhập ổn định và ít rủi ro hơn.
Lợi ích khi đầu tư cổ phiếu ưu đãi
Cổ phiếu ưu đãi là một loại một loại chứng khoán mang đến cho nhà đầu tư những lợi ích độc đáo và hấp dẫn cụ thể như sau:
Đối với nhà đầu tư
- Được xem là cổ đông ưu đãi và hưởng mức lợi tức với tỷ lệ cao hơn cổ phiếu phổ thông.
- Được quyền lấy lại vốn đã góp vào doanh nghiệp trong trường hợp ngừng kinh doanh hay giải thể tổ chức.
- Có quyền được ưu tiên biểu quyết và biểu quyết có giá trị hơn cổ phiếu phổ thông.
- Cổ phiếu ưu đãi có thể linh hoạt chuyển về cổ phiếu phổ thông nên các nhà đầu tư có thể tự do chuyển nhượng, mua bán lại.
Đối với các công ty cổ phần
- Giúp công ty dễ dàng thu hút và huy động thêm nguồn vốn mới.
- Công ty cũng có thể mua lại cổ phiếu ưu đãi nếu vốn sử dụng để chi trả cho quyền lợi cho người sở hữu đang cao.
Phân biệt cổ phiếu ưu đãi với cổ phiếu thường
Khi bước chân vào thế giới đầu tư chứng khoán việc hiểu rõ về các loại cổ phiếu là vô cùng quan trọng. Cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu thường là hai khái niệm cơ bản mà nhà đầu tư cần nắm vững. Mặc dù cùng là cổ phiếu nhưng chúng lại có những khác biệt đáng kể về quyền lợi và rủi ro.
Điểm giống nhau
- Cả hai loại đều đại diện cho quyền sở hữu trong công ty, giúp nhà đầu tư trở thành cổ đông và có quyền lợi trong tài sản của doanh nghiệp.
- Cả hai loại cổ phiếu đều có thể được giao dịch trên thị trường chứng khoán, tạo tính thanh khoản cho nhà đầu tư. Nhà đầu tư của cả hai loại cổ phiếu đều có thể hưởng lợi từ sự tăng trưởng giá trị của công ty thông qua việc tăng giá cổ phiếu và cả hai đều có thể nhận được cổ tức, mặc dù cơ chế chi trả có thể khác nhau.
- Cả hai loại cổ phiếu đều có giá trị mệnh giá được quy định khi phát hành và đều là công cụ huy động vốn quan trọng giúp doanh nghiệp tăng cường nguồn lực tài chính phục vụ cho hoạt động kinh doanh và đầu tư phát triển.
Điểm khác nhau
Về tổng quan cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu phổ thông đều cùng là một loại chứng khoán góp vốn và được công ty cổ phần phát hành. Hai hình thức cổ phiếu này đều được phát hành dưới sự giám sát của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Bộ Tài chính. Tuy nhiên, cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu phổ thông cũng có những điểm khác nhau sau:
| Tiêu chí | Cổ phiếu ưu đãi |
Cổ phiếu thường |
| Tên gọi chủ sở hữu | Cổ đông ưu đãi | Cổ đông phổ thông |
| Số lượng phát hành | Giới hạn | Nhiều |
| Chi trả cổ tức | Mức chia ổn định, cao hơn cổ phiếu thường, không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh công ty | Mức chia biến động, phụ thuộc vào tình hình hoạt động của công ty |
| Quyền cổ đông | Cổ đông ưu đãi không có quyền biểu quyết trừ trường hợp nắm giữ CPƯĐ biểu quyết. Không được tham gia ứng cử hay bầu cử vào Hội đồng quản trị, ban kiểm soát hoặc các chức vị quản lý công ty. | Cổ đông phổ thông được quyền biểu quyết, được quyền tham gia ứng cử hay bầu cử vào Hội đồng quản trị, ban kiểm soát hoặc các chức vị quản lý công ty. |
| Quyền chuyển nhượng | Không được tự do chuyển nhượng | Được tự do chuyển nhượng |
| Khả năng chuyển đổi | Có thể chuyển đổi thành cổ phiếu thường | Không thể chuyển đổi thành cổ phiếu ưu đãi |
| Thanh toán nợ | Ưu tiên thanh toán trước cổ đông thường, bao gồm cả việc thanh lý tài sản, trả nợ vốn góp, trả cổ tức | Thanh toán sau cổ đông ưu đã |
Cách tính cổ tức của cổ phiếu ưu đãi
Nhà đầu tư có thể tính được cổ tức của CPƯĐ theo công thức như sau:
Tỷ lệ cổ tức = Cổ tức đã trả/Lợi nhuận ròng
Diễn giải: Tỷ lệ cổ tức ưu đãi mà cổ đông nhận được sẽ bằng cổ tức đã trả hằng năm chia cho lợi nhuận ròng/thu nhập ròng trên mỗi một cổ phiếu.
Hoặc ta cũng thể tính theo cách:
Tỷ lệ cổ tức = 1 – Tỷ lệ duy trì
Trong đó: Tỷ lệ duy trì sẽ bằng 1 trừ đi mức cổ tức nhận được dựa trên mỗi cổ phiếu chia cho tỷ suất lợi nhuận trên cổ phần = 1 – DPS/EPS.
Đầu tư vào cổ phiếu ưu đãi thường gặp những rủi ro gì?
Cổ phiếu ưu đãi với những đặc quyền hấp dẫn như cổ tức cố định và quyền ưu tiên thanh toán thường được xem là lựa chọn đầu tư an toàn. Tuy nhiên, như bất kỳ hình thức đầu tư nào cổ phiếu ưu đãi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định cần được xem xét kỹ lưỡng.
Với CTCP:
- Phát hành thêm CPƯĐ đồng nghĩa với việc chi phí doanh nghiệp gia tăng;
- Các cổ phiếu này tương đương với một món nợ dành cho công ty, nếu phá sản hay giải thể cũng phải có trách nhiệm hoàn lại vốn cho các cổ đông;
- Giá trị cổ phiếu sẽ giảm nếu phát hành CPƯĐ quá mức, lúc đó, lợi ích của cổ đông ưu đãi sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều.
Với nhà đầu tư:
- Tính thanh khoản thấp: CPƯĐ không được phép tự do chuyển nhượng khiến nhà đầu tư gặp phải rào cản trong việc kiếm lợi nhuận từ cổ phiếu. Muốn chuyển nhượng thì bắt buộc phải chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông, lúc đó, nhà đầu tư sẽ mất các quyền ưu đãi;
- Cổ đông nắm giữ CPƯĐ không có quyền biểu quyết như cổ đông thường trừ trường hợp đó là CPƯĐ biểu quyết.
Nhà đầu tư cần đánh giá cẩn thận và quản lý rủi ro một cách khôn ngoan để đảm bảo rằng đầu tư của mình phù hợp với mục tiêu tài chính và khả năng chấp nhận rủi ro cá nhân.
Làm sao để mua cổ phiếu ưu đãi?
Muốn mua cổ phiếu ưu đãi đơn giản và an toàn đòi hỏi nhà đầu tư phải là cổ đông của công ty phát hành cổ phiếu. Điều này có nghĩa là trước khi có quyền mua cổ phiếu ưu đãi, nhà đầu tư phải sở hữu một số lượng cổ phiếu thường nhất định theo quy định của công ty. Số lượng cổ phiếu cần nắm giữ có thể khác nhau tùy theo từng công ty. Sau khi có quyền mua, nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu ưu đãi với mức giá thấp hơn so với giá thị trường hiện hành.
Việc mua cổ phiếu ưu đãi có thể thực hiện trực tiếp tại công ty phát hành hoặc qua công ty môi giới chứng khoán. Hiện nay, các cổ đông thường giao dịch qua tài khoản môi giới trực tuyến thông qua các nền tảng như VNDIRECT, VPS, BVSC, MBS, VCBS,… Quan trọng nhất là phải xác định đúng ký hiệu mã chứng khoán của cổ phiếu ưu đãi muốn mua.
Tuy nhiên, nếu mục tiêu của nhà đầu tư là tìm kiếm lợi nhuận từ biến động giá cổ phiếu trên thị trường, cổ phiếu ưu đãi không phải là sự lựa chọn tối ưu. Cổ phiếu ưu đãi thường chỉ phù hợp cho những nhà đầu tư muốn hưởng các quyền lợi như ưu đãi cổ tức, quyền biểu quyết hay ưu tiên về hoàn vốn trong công ty cổ phần. Lưu ý rằng, tính thanh khoản của cổ phiếu ưu đãi thường không cao và thủ tục sở hữu có thể khá phức tạp. Vì vậy, trước khi quyết định mua nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ nhu cầu và mục tiêu đầu tư của mình.
Lời kết
Tóm lại, cổ phiếu ưu đãi là một công cụ tài chính linh hoạt mang lại nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư. Việc hiểu rõ về các loại cổ phiếu ưu đãi và đặc điểm của chúng sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt phù hợp với mục tiêu tài chính của mình.